Als leerkracht heb ik er geen moment bij stilgestaan dat kinderen eigenlijk heel fragiele wezentjes zijn. Gedurende de vijf jaar die ik in het onderwijs heb gewerkt, heb ik een aantal pleisters op wat oppervlakkige wondjes moeten plakken, een paar keer een gestoten hoofdje moeten voorzien van een kusje en één keer een oog moeten uitspoelen, omdat er zand in was gekomen. Gelukkig alleen maar kleine dingen dus, waar ieder weldenkend mens op voorbereid is. Toen ik echter zwanger was van mijn zoon, wilde ik voorbereid zijn op grover geschud. Want wat als mijn liefste zou stikken in een broodkorstje? Wat als hij van de trap zou vallen? En wat als hij door een wesp gestoken zou worden? Allemaal stuk voor stuk enge dingen, waarvan je maar beter kunt weten hoe je ermee om moet gaan.

EHBO bij kinderen

Voor mijn persoonlijke blog heb ik toen de cursus ‘EHBO bij kinderen’ gevolgd, via IedereenEHBO.nl. Ik ben daar erg enthousiast over, vandaar dat ik het al aan een flink aantal vriendinnen met baby’s heb aangeraden. De cursus bevat een theorie-deel, dat je thuis op je computer kunt volgen. Er staat vier uur voor, maar ik ben er – mede vanwege mijn gebrekkige concentratie zo vlak na de bevalling – een stuk langer mee bezig geweest. Het eerste deel (over onder andere reanimeren) vond ik pittige kost. Het tweede deel van de theoriecursus was praktischer ingesteld en vond ik daardoor wat interessanter. Daarnaast is er een praktijkgedeelte, waarin je in vier uur een aantal handelingen uit de theorie kunt oefenen. Erg interessant en het gaf mij een voorbereid gevoel. Nog steeds hoop ik van harte dat ik nooit mond-op-mondbeademing of hartmassage aan een kind hoef te geven, maar weten wat ik moet doen in het geval van een ongeluk, is toch een prettig idee.

Een deel van de cursus richt zich op de enorm nare, extreme situaties, waar je als ouder waarschijnlijk (gelukkig!) niet mee te maken zult krijgen. Maar een groot deel richt zich ook op ongelukjes die helaas iets vaker voorkomen en hoe je die kunt verhelpen. Of zelfs hoe je die kunt voorkomen. Vandaag zal ik jullie beknopt een aantal tips geven bij iets vaker voorkomende ongelukjes en nare gebeurtenissen in en rond het huis. Doe er je voordeel mee, maar vooral: bedenk of het voor jou misschien ook prettig is om een soortgelijke cursus te volgen. Het kan in elk geval geen kwaad.

 

Brandwonden
Helaas komen brandwonden relatief vaak voor. Jaarlijks worden hiervoor ongeveer 2200 kinderen behandeld in het ziekenhuis. Hoe vaak hebben we niet een kopje thee op tafel staan, waar je kind, zonder dat je het doorhebt, in kan graaien? Onderschat je kind niet. Die grijpgrage handjes zijn vaak sneller, en komen vaak verder, dan je had gedacht! Mocht je kind te maken krijgen met een brandwond, handel dan als volgt:

• Koel minimaal 10 minuten met lauw, zacht stromend water. Heb je geen beschikking over leidingwater, dan volstaat zelfs slootwater of iets dergelijks. Als je maar kan koelen. Een uur nadat de verbranding heeft plaatsgevonden, is het zelfs nog nuttig om te koelen. Door te koelen voorkom je dat de hitte zich in de huid opslaat en het vermindert de pijn.
• Laat tijdens het koelen eventuele kleding aan. Door de verbranding kan kleding aan de huid geplakt zijn. Als je deze los trekt, kan je daarmee dus de huid beschadigen. Een eventuele luier trek je wel uit, omdat het hete water hierin blijft zitten en er niet uit weg kan.
• Laat het water iets boven de wond stromen, zodat eventuele blaren niet open gaan door de kracht van het water en zodat het water helemaal over de wond kan lopen.
• Na het koelen, dek je de wond losjes af met steriel, niet-klevend gaas. Als je dat niet tot je beschikking hebt, kies dan voor bijvoorbeeld een schone theedoek of een laken.
• Brandwonden kunnen ogenschijnlijk meevallen, maar kunnen een paar uur later alsnog erger uitvallen. Laat een brandwond na de eerste hulp daarom altijd door een arts behandelen. Bij ernstige brandwonden, bel je 112.

Bijen- of wespensteek
Ik ken vrijwel niemand die niet eens door een bij of wesp is gestoken. Het kan flink pijnlijk zijn en een kind kan er ontzettend van schrikken. Hoe behandel je zo’n vervelende plek?

• Bij een bijensteek kan de angel er nog in zitten. Die moet eruit. Dat kun je doen door een pincet te gebruiken of door hem er met je vingernagel, tegen de richting in, uit te wrijven.
• Zuig eventueel de plek uit. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld Aspivenin gebruiken (verkrijgbaar bij de apotheek).
• Koel de plek ongeveer tien minuten met een koud, nat gaasje om ze pijn en zwelling te verminderen. Er is ook jeukwerende, pijnstillende lotion of zalf te verkrijgen bij de apotheek.
• Bel 112 als je kind jonger dan drie jaar is en meerdere steken heeft, als je kind in de mond of keel (of in de hals of vlakbij het oog) gestoken is, als je kind allergische reacties (verminderd bewustzijn of algehele roodheid) vertoont of al eerder heeft vertoond  of als er een pijnlijke rode streep verschijnt.

 

Koortsstuip
Een koortsstuip wordt veroorzaakt door een snelle stijging van de lichaamstemperatuur. Het kan voorkomen bij kinderen van 1 maand tot ongeveer 5 jaar en lijkt op een epileptische aanval. Het kind ziet plotseling bleek en draait weg met de ogen, verstijft en stopt even met ademen. Na een korte periode begint je kind ernstig te schokken. Daarna begint het weer te ademen. Na de koortsstuip wil je kind slapen. Omdat een koortsstuip zo plotseling op komt zetten en omdat het zoveel lijkt op een epileptische aanval, kan je hier enorm van schrikken. Toch kan het geen kwaad en krijgt 5% van alle kinderen ermee te maken. Maar wat doe je in het geval van een koortsstuip?

• Het is in elk geval mooi meegenomen om te weten van dit verschijnsel. Krijgt je kind, als die ziek aan het worden is, hier opeens mee te maken, dan weet je dat het – waarschijnlijk – niet ernstig is. Probeer dus rustig te blijven.
• Zorg, als het kind aan het schudden is, dat het zich aan niets kan bezeren. Haal voorwerpen weg waar het zich aan kan stoten en zorg dat je kind niet uit bed kan vallen. Wacht rustig af.
• Bel na de koortsstuip 112. Houd in de gaten dat je kind blijft ademhalen en leg het, als je weet hoe dat moet, in een stabiele zijligging. De koortsstuip zelf is niet gevaarlijk, maar in het ziekenhuis moet wel worden vastgesteld dat een plotselinge stijging van de lichaamstemperatuur de aanleiding was en niet een epileptische aanval.

 

Buil op het hoofd
De allereerste keer dat je kind op z’n hoofd valt, of z’n hoofd stoot, kan ook met name voor jou als ouder heftig zijn. Je schrikt je rot en weet niet of het ernstig is. Meestal gelukkig niet. Het zal bovendien wel vaker gebeuren, want net omrollende baby’s stoten hun hoofd tegen de grond, kinderen die leren om te staan, vallen wel eens achterover en rennende peuters botsen per ongeluk wel eens tegen de tafelrand aan. Het kan allemaal gebeuren en het kan dan ook dat je kind opeens een buil op het hoofd heeft. In dat geval, handel je als volgt:

• Als je kind normaal reageert, dan richt je de eerste hulp op de verzorging van de bult. Verandert het bewustzijn van je kind, bel dan 112.
• Houd je kind de eerstvolgende 24-48 uur wel extra goed in de gaten. Als het gedrag of het bewustzijn verandert, trek dan aan de bel bij een professional. Maak je kind – als je twijfels hebt – ’s nachts ook om de 2 à 3 uur wakker om te checken of het bewustzijn nog in orde is.
• Zet je kind rustig op een stoel en koel de buil met een natte, koude doek. Geen ijs, want dat kan voor kleine kinderen tot onderkoeling zorgen.
• Koel tussen de 10 en maximaal 20 minuten. Als het onaangenaam is, mag het minder lang zijn, herhaal het koelen later op de dag dan nog eens.

Stikken
Eén van mijn grootste angsten is dat mijn zoon stikt in een stukje voedsel of in speelgoed of iets dergelijks. Ik zat dan ook met samengeknepen billen toen ik hem voor het eerst een stukje brood gaf, in plaats van zijn gebruikelijke gepureerde prutje. Inmiddels heb ik gezien dat hij rustig eet en krijg ik er steeds meer vertrouwen in dat het wel goed komt. Toch weet je het maar nooit en kan er altijd iets vast komen te zitten. Om die reden heb ik onderstaande tips, over wat te doen in het geval van een verstikking (eerst bij een kind ouder dan één jaar, daarna bij een zuigeling), heel hard in mijn hoofd geprent:

• Hoest je kind? Stimuleer hem dan dat even te blijven doen. Hierdoor komt datgene dat in de luchtweg verstopt zat, beter los.
• Bel altijd 112 als je kind geen adem meer kan halen en niet (meer) hoest.
• Laat je kind vooroverbuigen en geef met de hiel van je hand een stoot tussen de schouderbladen. Ondersteun met je andere hand de borstkas. Herhaal dit vijf keer.
• Als het stoten niet helpt, ga dan achter je kind staan en sla je armen om z’n borstkas.
• Plaats je vuist tussen de navel en het borstbeen van je kind.
• Sla je andere hand om je vuist en trek met een ruk beide handen schuin omhoog naar je toe. Herhaal deze buikcompressies vijf keer.
• Wissel zo nodig de stoten en buikcompressies af.
• Start met reanimatie als dit niet voldoende heeft geholpen.

Als je een buikcompressie hebt toegepast, moet je kind nadien altijd even nagekeken worden op inwendig letsel door een arts.

 

In het geval van verstikking bij een kind jonger dan één jaar, handel je als volgt:

• Zolang je baby hoest, stimuleer hem of haar dan om te blijven hoesten.
• Bel in alle andere gevallen altijd 112.
• Leg je baby op z’n buik met het hoofd naar beneden op je onderarm. Laat je arm op je bovenbeen rusten. Ondersteun het hoofdje door de kaak vast te houden.
• Geef met de hiel van je andere hand een stoot tussen de schouderbladen.
• Helpt het stoten niet? Draai je baby dan om en ondersteun het hoofd met de hand van de arm waarop het kind ligt.
• Duw nu vijf keer met twee vingers op het midden van het borstbeen van de baby (niet op het onderste puntje van het borstbeen)
• Wissel de stoten en borstcompressies af. En zoals ook bij oudere kinderen geldt: laat je baby nadien onderzoeken op eventueel inwendig letsel.

Zo, dat was slechts een greep uit de vele tips, trucs en vaardigheden die je leert tijdens een EHBO-cursus. Ik heb alleen nog maar de – volgens mij – meest voorkomende ongelukken bij baby’s en jonge kinderen opgeschreven. Ik hoop dat jullie het enigszins interessant vonden om te lezen. Ik heb geen aandelen of iets dergelijks in EHBO-gerelateerde cursussen of gebruiksvoorwerpen, maar ik vind oprecht dat zoveel mogelijk mensen op de hoogte zouden moeten zijn van wat je kunt doen in het geval van nood.

Hebben jullie een EHBO-cursus gevolgd? Zouden jullie daar interesse in hebben?