Als je kind vier jaar oud is, is hij welkom op de basisschool. Je kind is dan nog niet leerplichtig, maar mag al wel vijf dagen in de week naar school gebracht worden. Dit wordt overigens ook wel aangeraden. Je kind leert in dat ene jaar, waarin het nog niet leerplichtig is, namelijk enorm veel. Zowel op cognitief gebied (taal, rekenen, wereldoriëntatie) als op het sociaal-emotionele gebied. Maar hoe gaat dat nu, zo’n eerste periode op de basisschool? Wat kun je als ouder verwachten? Wat moeten kinderen kunnen, voordat je ze alleen naar school laat gaan? En hoe bereid je je kind het best voor op deze – toch wel enorm grote – stap?

Een school kiezen

Zodra je kind geboren is, kun je hem of haar in principe al inschrijven op de school van jouw keuze. Overigens is het aan te raden toch even af te wachten tot je iets meer weet over het karakter van je kleintje. Misschien is je kind namelijk een gezellige druktemaker, die veel behoefte heeft aan rust en structuur. Dan is een klassikale school beter dan bijvoorbeeld een onderwijsvernieuwende school, waarop meer ruimte is voor eigen inbreng.

Er zijn afhankelijk van de regio waarin je woont, veel verschillende soorten scholen te vinden. Verschillend wat religieuze achtergrond betreft, maar ook wat betreft het soort onderwijs. Bij het klassikaal onderwijs zitten kinderen vaak hele dagen achter hun eigen tafel en zijn ze veelal met dezelfde leerstof bezig als hun klasgenootjes. Er zijn ook scholen, zoals het natuurlijk leren, waarbij kinderen zelf kunnen kiezen met welke taken ze aan de slag gaan en waarbij ze dus niet allemaal op dezelfde tijd met dezelfde stof bezig zijn.

Nu zijn overal wel voor- en nadelen bij te bedenken. Het feit blijft dat jij als ouder je prettig moet voelen op een school. Heerst er een prettige sfeer? Voel je een klik met het personeel? Denk je aansluiting te kunnen vinden bij de andere ouders? Kun je je vinden in de ideeën van de school? Dan heb je waarschijnlijk een prima school te pakken! Mijn tip zou zijn om een aantal scholen te bezoeken om uiteindelijk je definitieve keuze te maken.

Kind voorbereiden

Zo’n eerste schooldag kan heel spannend zijn voor een jong kind. Heeft je kind al veel ervaring op een kinderdagverblijf en/of voorschool? Dan zal de overstap naar een basisschool wat minder groot zijn. Is je kind echter alleen nog maar thuis geweest, dan wordt het een stuk moeilijker om opeens fulltime bij z’n ouders weg te zijn. Bereid je kind dus goed voor op een eerste schooldag door er samen over te praten. Wat verwacht hij/zij ervan? Vertel ook wat er op een schooldag gebeurt. Dit kun je navragen bij de leerkracht in kwestie, maar in de meeste kleuterklassen gaat het ongeveer hetzelfde: er wordt in de kring gezeten, buiten gespeeld, de kinderen mogen in verschillende hoeken in de klas spelen en ontdekkend leren en er wordt gezamenlijk gegeten. Kies samen een mooie rugtas en broodtrommel uit en vraag of het mogelijk is om als ouder zijnde een ochtendje samen met je kind mee te draaien. Op die manier leert je kind de klas, de leerkracht en de kinderen al een beetje kennen, voordat ‘ie het helemaal zelf moet gaan doen.

Wat verwacht een school?

Er zijn wel een aantal eisen waar je kind als vierjarige aan zou moeten voldoen, voordat hij of zij naar de kleuterklas gaat. Als leerkracht weet ik echter dat hier niet naar gekeken wordt. Je kind wordt echt niet getoetst of ‘ie wel degelijk een woordenschat van 4000 woorden heeft, zoals in de eisenlijst wordt opgegeven. Ik heb in de vier jaar dat ik werkzaam was als kleuterjuf echter wel een ‘lijst’ bedacht van punten waarvan het érg fijn is als kinderen daaraan voldoen voordat ze naar de kleuterklas komen:

• Het kind is zindelijk. Als juf heb je geen tijd om kinderen te verschonen, dan moet je namelijk de andere – pak ‘m beet 29 – kinderen langere tijd alleen laten. Dat kan niet. Een ongelukje kan gebeuren, maar je kind moet dan wel in staat zijn zelf schone kleding aan te trekken. Leer je kind ook zelf z’n billen af te vegen. Zoals je kunt begrijpen, kun je van leerkrachten niet verwachten dat ze tussen het lesgeven door de billen van jouw oogappel schoonboenen.
• Het tweede punt is dan ook: het is heel erg fijn als je je kind leert zichzelf aan- en uit te kleden. Er wordt namelijk regelmatig gespeeld in de gymzaal en daarvoor gaan de meeste kleuters in hun ondergoed of gymkleding. Het is voor een leerkracht niet te doen om alle kinderen aan- en uit te kleden. Bovendien vind ik dat je van een gezonde vierjarige écht moet kunnen verwachten dat die in staat is zijn eigen sokken aan te trekken. Veters strikken hoeft niet, maar schoenen met klittenband zijn daarom des te meer welkom! Leer je kind ook hoe hij zelf z’n jas aan en uit kan doen en eventuele handschoenen, mutsen en sjaals op kan bergen.
• Je kind moet kort op z’n beurt kunnen wachten. Voor jonge kinderen is dat lastig, maar het is wel aan te leren. Oefen hier thuis al mee, want je kunt begrijpen dat de leerkracht niet direct ieder kind kan helpen als die alleen de verantwoordelijkheid over 30 ukkies heeft.
• Wat kennis betreft is het fijn als je kind al wat kleuren, sommige vormen (cirkel, vierkant, driehoek), wat dieren kent en misschien al een klein beetje kan tellen (tot vijf ofzo). Het is niet nodig dat je kind al z’n naam kan schrijven, het alfabet kan opdreunen of zich in het Engels, Frans en Spaans kan voorstellen. Houd het simpel en leer je kind alleen wat basiskennis. De rest leert ‘ie snel genoeg op school.
• Het is prettig voor je kind als hij of zij al weet hoe het er in een groep aan toe gaat. Dat er andere kinderen zijn waarmee kan worden samengespeeld, waarmee moet worden gedeeld en waar je gezellig mee kan kletsen. Ik zou iedereen dan ook aanraden om je kind minstens een jaar lang een aantal ochtenden per week naar een peuterspeelzaal te brengen. Hier leren ze sowieso wat betreft sociale vaardigheden veel van.
• Tot slot zou ik als leerkracht graag gewild hebben dat iedere ouder z’n kinderen bijbrengt dat er regels zijn waar hij of zij zich aan dient te houden. Ik kreeg soms kinderen in de klas die nooit een regel opgelegd hadden gekregen en voor hen was het heel moeilijk zich te schikken naar de afspraken in de klas. Leer je kind dus dat hij of zij zich aan bepaalde afspraken thuis moet houden en stel er consequenties tegenover als dit niet gebeurt. Overigens zie ik in dat er bepaalde pedagogische stromingen zijn die dit tegenspreken, maar op veel scholen hebben de kinderen zich nu eenmaal aan regels te houden, dus het wordt alleen maar moeilijker als je kind dit van huis uit niet gewend is.

Eerste periode

Als kleuterjuf heb ik veel vierjarigen in de klas gekregen en dat verloopt vrijwel altijd redelijk hetzelfde. Een eerste schooldag is lastig. Zowel voor de ouders (moeder staat vaak zichtbaar met een brok in haar keel te twijfelen of ze weg kan of niet) en het kind huilt meestal bij het afscheid. Bereid je kind voor op het feit dat je straks weg gaat. Spreek een tijd af en houd je hier aan. Geef je kind een kus, en ga weg. Hoe ontzettend hartverscheurend het misschien is, als jij uit het zicht bent en je kind veilig bij de juf op schoot zit, wordt ‘ie stil. Mijn ervaring is dat je kind al niet meer huilt als jij de voordeur van de school achter je dicht laat vallen. Een leerkracht weet dat een eerste schooldag moeilijk is en zal extra op je kind letten. Hier mag je op vertrouwen.

Het afscheid nemen kan bij sommige kinderen gedurende de eerste periode lastig blijven. Blijf er over praten met je kind en houd de leerkracht hiervan op de hoogte. Die kan je kind dan extra in de gaten houden en troosten waar nodig. De eerste paar weken (soms zelfs maanden) op school kunnen heel intensief zijn voor je kind. Omdat hij of zij nog niet leerplichtig is, kun je er soms voor kiezen ‘m een (mid)dagje of een thuis te houden om lekker bij te komen. Doe dit in overleg met de leerkracht. Het is namelijk voor de juf of meester prettig om vooraf te weten welke kinderen wel of niet aanwezig zijn.

Als je kind voor het eerst naar de basisschool gaat, begint er een hele nieuwe fase in z’n leven. Vanaf dat moment zal je merken dat het snel gaat. Voor je het weet kan jouw uk, die je pasgeleden nog regelmatig een schone luier om z’n billen moest vouwen lezen, schrijven en rekenen. Hij leert vriendjes kennen en zal meer z’n eigen plan gaan trekken. Een baby was het al lang niet meer, maar als je kleintje naar de basisschool gaat, is ‘ie toch echt wel groot aan het worden. Sterkte, mams 😉